İctimai nəqliyyat ictimai rəydə: Bakı şəhərində sorğu keçirildi
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi Bakı şəhəri əhalisi arasında nəqliyyatdan istifadə ilə bağlı telefon sorğusu keçirib. Sorğuda 1254 respondent iştirak edib, əminlik intervalı 95.0%, statistik xəta əmsalı isə 2.8% təşkil edib.
İstifadə edilən nəqliyyat əsas vasitəsi
Sorğuda iştirak edənlərin 793 nəfəri avtobusdan, 461-i nəfəri isə müntəzəm olaraq şəxsi minik avtomobilindən istifadə edir. Ümumiyyətlə, bütün seçmə üzrə avtobus, sifarişli taksi və 1 manatlıq taksilərdən istifadə tezliyi haqqında məlumatlar müvafiq diaqramda göstərilib.
Avtobus istifadəçilərinin 26.7%-i BakuBus, 73.3%-i isə yerdə qalan şirkətlərin idarə etdiyi avtobuslardan istifadə edir. Avtobus istifadəçilərinin mütləq əksəriyyəti (97%-i) getdikləri ünvana çatmaq üçün 1 və ya 2 avtobusa minir.
Avtobusdan intensiv qaydada istifadə edən 793 respondentin 50.6%-i avtobusdan hər gün, 49.4% isə həftədə bir neçə dəfə istifadə edir. Onların arasında müxtəlif tezliklərlə sifarişlə taksidən istifadə edənlərin çəkisi 73.2% təşkil edib. Müntəzəm olaraq şəxsi avtomobil sürən 461 respondentin təxminən 5.2%-i və 7.4%-i müvafiq olaraq həftədə bir neçə gün avtobusdan və sifarişlə taksidən istifadə edir.
Avtobus istifadəçilərinin əsas hissəsi aylıq gəlir səviyyəsi 251-500 manat aralığında olanlardır (37.5%). Əsasən bu nəqliyyat vasitəsindən istifadə edənlərin 48.2%-i işləyir, 27.7%-i iş axtarmır və 6.8%-i isə tələbədir. Avtobusdan istifadə edənlərin 70.9%-i isə qadınlardır.
18-25 yaş aralığında olanların 39.7%-i, aylıq gəlir səviyyəsi 251-500 manat aralığında olanların isə 44.2%-i avtobusdan hər gün istifadə edir. Aylıq gəlir səviyyəsi 1000 manatdan yuxarı olanların isə hər on nəfərindən (9.7%) biri bu tezlikdə avtobusu seçir. Heç bir halda avtobusdan istifadə etmədiyini deyən 375 respondentin üçdə bir hissəsi (31.5%) aylıq gəlir səviyyəsi 1000 manatdan yuxarı olanlardır.
Əsasən minik avtomobili sürənlərin demoqrafik xarakteristikalarına baxdıqda, aylıq gəlir səviyyəsi artdıqca avtomobil sürücülərinin sayının artdığını müşahidə etmək olar. Məsələn, 461 respondentin 31.5%-i və 22.1%-i aylıq gəlir səviyyələri müvafiq olaraq, 1001+ və 751-1000 manat aralığındadır. İstisna hal kimi aylıq gəlir səviyyəsi 251-500 manat aralığında olanların 21%-i üçün minik avtomobili əsas nəqliyyat vasitəsidir. Minik avtomobili sürənlərin 73.3%-i hazırda işləsə də, 10.6%-i iş axtarışındadır. Gender cəhətdən isə avtobuslarda müşahidə edilən vəziyyətin tam əksi qeydə alınıb – sürücülərin 78.5%-i kişilərdir.
Bəs sifarişlə taksilərdən gəlir kateqoriyaları üzrə hansı qruplar daha çox istifadə edir? Burada ayda bir neçə dəfə istifadə edənlərə nəzər yetirək (ən çox seçilən tezlik variantı bu olduğuna görə). Aylıq gəlir səviyyəsi 251-500 və 501-750 manat aralığında olanların demək olar ki, eyni hissəsi (25%) ayda bir neçə dəfə bu nəqliyyat vasitəsindən istifadə edir.
Bütün respondentlərin 24%-i müxtəlif tezliklərlə 1 manatlıq taksilərdən istifadə edir. Avtobusdan istifadə edənlərin 32%-i, şəxsi avtomobil istifadə edənlərin 15.4%-i 1 manatlıq taksilərdən müxtəlif tezliklərlə istifadə edir. Ümumilikdə respondentlərin 1 manatlıq taksilərdən istifadəsinə əsas səbəb kimi qiymətin münasib olması (33.0%) və səfər müddətinin daha qısa olması (22.7%) göstərilib. Maraqlıdır ki, avtobusdan istifadə edənlər arasında bu fikirlər daha geniş yayılıb - qiymətin münasib olması (49.6%) və səfər müddətinin daha qısa olması (34.9%).
Rəyi öyrənilənləri narahat edən əsas üç məqam müntəzəm olaraq istifadə edilən nəqliyyat vasitəsindən asılı olaraq nisbətən fərqlənir. Lakin problemlərlə bağlı seçilən variantların faiz göstəricilərində müəyyən fərqlər mövcuddur. Məsələn, piyada xətlərindən yolu keçməyin təhlükəli olması avtobus istifadəçilərini ən çox narahat edən problemdirsə (44.6%), şəxsi avtomobil sürənlər üçün başlıca problem kimi yolların lazımi səviyyədə işıqlandırılmaması (48.1%) qarşıya çıxır.
Məmnuniyyət səviyyəsi
Respondentlərdən ictimai nəqliyyata dair müxtəlif komponentlər üzrə dəyərləndirmə aparmaqları da istənilib. Bu sualın nəticələri orta dəyər formasında ifadə edilib. 4 ballıq şkala üzrə aparılan qiymətləndirmədə 1 – ən aşağı, 4 - ən yüksək dərəcəli məmnuniyyəti ifadə edir.
BakuBus-a aid avtobuslardan istifadə edənlərin ən az məmnun qaldığı üç cəhət dayanacaqlarda quraşdırılmış monitorlarda verilən məlumatlar (1.78), sərnişinlərin sıxlıq dərəcəsi (1.80), karta vəsait yükləmək üçün ödəniş terminallarının yerləşməsi (1.98) ilə bağlıdır. Digər şirkətlərə aid avtobuslardan istifadə edənlərin ən az məmnun qaldığı üç cəhət isə bunlardır: dayanacaqlarda quraşdırılmış monitorlarda verilən məlumatlar (1.59), əlil arabası üçün xüsusi yerin olması (1.69) və COVID-19 əleyhinə gigiyena vasitələri ilə avtobusların təhciz olunma vəziyyəti (spirt) və sosial məsafənin təmin edilməsi (1.99). BakuBus üzrə avtobusun salonunun təmizliyi müsbət mənada diqqət çəkir (3.32).
Ödəniş forması
Rəyi öyrənilən avtobus istifadəçilərinin 65.7%-i istifadə etdiyi marşrut xəttində ödənişin kartla olduğunu bildirib. Hər üç istifadəçidən biri üçün ödəniş formasının əhəmiyyəti olmasa da, 57.6% respondent kartla ödənişin daha rahat olduğunu deyib. Beləliklə, bu nəticə bir daha kartla ödənişin mümkün olmadığı avtobuslarda terminalların quraşdırılması məsələsini aktuallaşdırır.
Piyada gəzmək üçün yaradılan şərait
Bütün seçmə üzrə hər üç nəfərdən biri yaşadığı ərazidə piyada gəzmək üçün yaradılan şəraitdən müxtəlif dərəcələrdə narazıdır (28.6%).
Park etmək
Müntəzəm olaraq avtomobil idarə edənlərdən park etmək üçün yer tapmağa adətən nə qədər vaxt sərf etdiyi də soruşulub. Beləliklə, sürücülərin bu işə hər dəfə ortalama olaraq 13 dəqiqə sərf etdikləri məlum olub (median = 10 dəqiqə).
Yerüstü parkinqlərin əksəriyyətinin ödənişsiz olması tez-tez rəsmilər tərəfindən bildirilsə də, rəyi öyrənilən əksər sürücülər (78%) bu və ya digər tezliklə yol nişanlarında parkinqin ödənişsiz olması göstərildiyi halda onlardan ödəniş tələb edilməsi halları ilə rastlaşır. Hətta 33.8% bunun həmişə baş verdiyini bildirib. Sürücülərin demək olar ki, yarısı (48.2%) ay ərzində 1-10 manat aralığındakı miqdarda parkinq üçün ödəniş edir. Nisbətən daha çox sürücü isə (56.2%) müxtəlif saylarda son 1 il ərzində dayanma-durma və parkinqə görə elektron protokolun tərtib edilməsi halları ilə rastlaşıb. Həmin sürücülərin 9.5%-i protokollardan birini, 5.9% ikisini və 3.5% isə üçünü əsassız hesab edir. Protokolu əsassız hesab edən 121 respondentin cəmi 24.8%-i bununla bağlı ən azı bir quruma şikayət edib.
Qaydalara riayət
Həm avtobus istifadəçilərinin (45.3% - heç riayət etmirlər), həm də müntəzəm olaraq avtomobil idarə edənlərin (56.8% - heç riayət etmirlər) daha çoxunun nəzərində qaydalara ən az riayət edən nəqliyyat iştirakçısı motosiklet/moped sürücüləridir. Qruplararası maraqlı fərqlərdən biri bundan ibarətdir ki, avtobus istifadəçilərinin yalnız 24.3%-i avtobus sürücülərinin qaydalara məhəl qoymadığını düşündüyü halda, analoji göstərici minik avtomobili sürücüləri arasında 46.2% təşkil edir. Oxşar fərq piyadalar variantı üzrə də müşahidə edilib.
Şikayət ünvanlamaq
İctimai nəqliyyatdakı bir sıra problemlərə baxmayaraq, cəmi 7% avtobus, 7.3% şəxsi avtomobil istifadəçisi bununla bağlı ən azı bir quruma şikayət edib. Şikayətin ünvanlandığı əsas ünvan Bakı Nəqliyyat Agentliyi olub. Lakin şəxsi avtomobil istifadəçisi olub, şikayət edənlərin cəmi 7.2%-i, digər qrupun isə 19.3%-i şikayətinin nəticəsindən razı qalıb. Narazı qalanlar şəxsi avtomobil və avtobus istifadəçiləri üzrə göstəriciləri müvafiq olaraq 60% və 54.4% təşkil edib.
Bakı Nəqliyyat Agentliyinin fəaliyyəti
Hər iki nəqliyyat növü istifadəçiləri arasında Bakı Nəqliyyat Agentliyinin fəaliyyəti barədə məlumatlılıq olduqca aşağı səviyyədədir. Belə ki, şəxsi avtomobil idarə edənlərin 48.4%-nin, avtobus istifadəçilərinin isə 54.5%-nin bu qurumun fəaliyyəti barədə məlumatı yoxdur. Bu isə agentliyin gördüyü işlər barədə daha fəal maarifəndirmə və məlumatlandırmaya ehtiyac olduğunu göstərir. Avtobus istifadəçilərinin 32.5%-i (4.6% çox yaxşı, 27.6% əsasən yaxşı), şəxsi avtomobil idarə edənlərin isə 33.9%-i (3% çox yaxşı, 30.9% əsasən yaxşı) müxtəlif dərəcələrdə Agenliyin fəaliyyətindən razıdır. Ümumiyyətlə isə, bütün respondentlərin cəmi 4.2%-i BNA fəaliyyəti haqqında çox məlumatlıdır və həmin 625 nəfər respondentin 8.6%-i onun fəaliyyətini çox yaxşı dəyərləndirir.
.png){kind=spacer}
Avtobuslar üçün nəzərdə tutulan zolaqlar
Avtobuslar üçün nəzərdə tutulan zolaqların yaradılmasından sonra avtobus istifadəçilərinin 27%-nin səfər müddəti müxtəlif dərəcələrdə azaldığı halda, sürücülərin təxminən 13%-i üçün yolda sərf etdikləri vaxt artıb. Avtobus istifadəçilərinin 20%-i istifadə etdiyi yollarda zolaqların olmadığını bildirib. Ümumi seçmə üzrə isə, 25.5% respondent bu tədbirin görülməsindən sonra səfər müddəti dəyişməyib.
