Dini mənsubiyyəti olmayan insanlar bir sıra ölkələrdə artan sayda təqiblərlə üzləşirlər : Siyahıda Ermənistan höküməti də var.

Pyu araşdırma mərkəzinin təqdim etdiyi hesabata əsasən, Dinə qoyulan məhdudiyyətlər təkcə dindarlara təsir etmir. Dininə bağlı olmayan insanlar da inanclarına görə təqiblərə məruz qalır.  Mərkəzin dünyada dinə qoyulan məhdudiyyətlərlə bağlı son hesabatına görə, 2020-ci ildə dini mənsubiyyəti olmayan insanların təqiblərə məruz qaldığı ölkələrin sayı nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb. Dini “olmayanlar” – ateistlər, aqnostiklər və heç bir dinə mənsub olmayan insanları əhatə edən qrup – 2020-ci ildə 27 ölkədə hökumətlər, şəxsi qruplar və ya hər ikisi tərəfindən təzyiqə məruz qalıb. İnancsızlarla yəhudilər birlikdə təcavüzə məruz qaldıqları ölkələrin sayında ən böyük artımı gördülər: 2020-ci ildə hər iki qrup daha beş ölkədə təqiblə üzləşdi. Digər dini qruplar ya azalma, ya da daha az dəyişiklik gördülər.

Tədqiqatda müəyyən edildiyi kimi, təqiblər şifahi təhqirdən tutmuş fiziki zorakılıq və qətllərə qədər geniş spektrli fəaliyyətləri əhatə etmişdir. Hökumətin təqibi siyasətçilər tərəfindən, sosial təqib isə fərdi şəxslər və qruplar tərəfindən həyata keçirilir. Tədqiqat həmçinin fərdlərin və ya qrupların öz dini inancını və ya inancsızlığını ifadə edə bilmədiyini hiss etdikləri halları da əhatə edir. 2020-ci ildə bu fenomeni ardıcıl olaraq ölçmək üçün istifadə edilən bir sıra geniş mövcud mənbələrin təhlilinə əsasən, 19 ölkədə (əvvəlki ildə 14-dən çox) dinə bağlı olmayan insanlar hökumətlər tərəfindən təzyiqlərə məruz qalıblar. Məsələn, Misirdə ateist bir aktivist Facebook-da “Misir Ateistləri” adlı səhifə işlətdiyinə görə üç il həbs və 300.000 Misir funtu (19.100 dollar) məbləğində cərimə edilib. Digər ölkələrdə ateist qruplar hökumətlərin dominant dini təbliğ etməsindən və ya cəmiyyətdə dini olmayan şəxslər üçün təminat yaratmamasından şikayətlənirdilər. Məsələn, əksəriyyəti katolik olan Xorvatiyada ateist qruplar məhkəmə salonları və dövlət xəstəxanaları kimi hökumət binalarında Roma Katolik simvollarının olmasının konstitusiyanı pozduğunu iddia edirdilər. Məsələn, Ermənistanda Bəhai inancının üzvləri iddia edirdilər ki, səlahiyyətlilər ölkəyə qeyri-qanuni miqrasiyaya şərait yaratmaqda ittiham etməzdən əvvəl onların icmasının üzvünün telefonlarını dinləyiblər.

       2020-ci ildə dinlə heç bir əlaqəsi olmayan şəxslərin təqiblərlə üzləşdiyi 27 ölkədən beşində – Misir, İordaniya, Maldiv adaları, Qətər və Tunisdə həm hökumət məhdudiyyətləri, həm də  sosial  təzyiqlər baş verib. Tunisdə ateist kimi tanınan bir qadın sosial mediada COVID-19 pandemiyası ilə bağlı paylaşımda Quran ayəsini parodiya etdiyinə görə cərimələnib və altı ay həbs cəzasına məhkum edilib . Tunisdəki bəzi ateistlər də ateizmlərini gizlətmək və Ramazan ayında oruc tutmaq kimi İslam ənənələrini davam etdirmək üçün cəmiyyətin təzyiqi ilə üzləşdiklərini bildirdilər. 2020-ci ildə dinsiz insanların təcavüzə məruz qaldığı 27 ölkədən 10- u Asiya-Sakit Okean regionundadır. Təqiblər həmçinin Yaxın Şərq-Şimali Afrika regionunun doqquz ölkəsində, eləcə də ABŞ da daxil olmaqla Avropa, Saharadan cənub-şərqi Afrika və Amerika qitəsinin ümumilikdə səkkiz ölkəsində baş verib. Təqdim edilmiş hesabatda həm də Ermənistanla bağlı məlumatlar qeyd olunmuşdur. Belə ki, Ermənistan sosial düşmənçilik indeksində ilk 10-luqda yer tutmuşdur.

 

İstifadə edilmiş ədəbiyyat:

1. https://www.pewresearch.org/fact-tank/2023/01/27/religiously-unaffiliated-people-face-harassment-in-a-growing-number-of-countries/

2. https://www.pewresearch.org/religion/2021/09/30/harassment-of-religious-groups-reaches-new-peak-in-2019/

 

Elnur Süleymanzadə