Tirana Sammitindən sonra vəziyyət

Aİ-Qərbi Balkan sammitlərində həmişə “Groundhog Day” hissi var. İldə bir dəfə regionun altı ölkəsinin liderləri Avropa İttifaqına üzv ölkələrdən olan həmkarları ilə Avropa Şurası, Komissiyası və Avropa Xarici Fəaliyyət Xidmətinin rəhbərləri ilə bir araya gəlirlər. Qərbi Balkanların Avropada gələcəyi haqqında vacib sözlər deyilir. Aİ-nin nüfuzlu şəxsləri siyasi və iqtisadi islahatlardan danışırlar. Altı lider - Albaniya, Bosniya və Herseqovina, Kosovo, Monteneqro, Şimali Makedoniya və Serbiyanı təmsil edən liderlər razılaşaraq baş yelləyirlər. Sonra hamı evə gedir və hər zamanki kimi gedişat davam edir.
Ancaq bu il fərqli olacaq və səbəb bəllidir: Ukraynadakı müharibə.
Rusiyanın yaratdığı hərbi və siyasi təhlükə Aİ-ni daha da möhkəmləndirərək, geniş Avropa kimi təsvir edilə bilən oyun oynamağa sövq etdi. İstər Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun Avropa Siyasi Birliyi, istər Ukrayna və Moldovaya verilən namizəd statusu, istərsə də Qərbi Balkanlarda regional inteqrasiyaya təkanı olsun, belə bir fikir var ki, Aİ qonşuları ilə bağlı daha çox şey edə bilər və etməlidir.
Bu siyasi reallığı qəbul edən ittifaq maliyyə dəstəyini gücləndirməyə və üzvlükdən asılı olmayaraq inteqrasiyanı gücləndirməyə yönəlmiş hərəkətlərə başlamaq üçün mübarizə aparır. Komissiya indi enerji böhranının nəticələrinin aradan qaldırılması üçün 1 milyard avro (1 milyard dollar) paketini yayımlayıb.
Tirana Sammitinin əsas nəticələrindən biri 2023-cü ilin oktyabr ayından etibarən Aİ və regionun mobil operatorları arasında rouminq ödənişlərinin ləğv edilməsinə dair razılaşma olub. Bu, rəqəmsallaşmanı və regional inteqrasiyanı gücləndirmək məqsədi daşıyır.
Ümumilikdə, Aİ ilə Qərbi Balkanlar arasında münasibətlərdə yeni bir istiqamət cığırı var. Bununla belə, inteqrasiya həmişə olduğu kimi, tədricən davam edəcək. Ani baş verən irəliləyişlər artıq keçmişdə qalıb.

Paşa Bayramov
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi