"Azərbaycanın Qarabağa Qayıdışı: Mədəniyyətin və Tarixin Bərpası"

Ağdam Muğam Mərkəzinin yenidənqurma və bərpasından sonra Prezident İlham Əliyevin bölgəyə səfəri yalnız bir mədəniyyət ocağının açılışı deyil, bütövlükdə Azərbaycanın milli yaddaşına və Qarabağın bərpasına verilmiş siyasi mesaj idi. Muğam bizim üçün sadəcə musiqi janrı deyil; o, tarixdir, irsdir, yaddaşdır. Ağdamda Muğam səslənəndə, əslində, orada 30 illik işğalın sükutunu pozan bir haqq səsi eşidilir. Prezidentin bu ziyarəti Azərbaycanın postmüharibə dövründə mədəni diplomatiyasının parlaq nümunəsi kimi dəyərləndirilməlidir. O, Qarabağda dirçəlişin yalnız infrastrukturla deyil, mənəvi və mədəni əsaslarla həyata keçirildiyini nümayiş etdirdi.

Ziyarət zamanı verilən mesajlar həm daxili auditoriyaya, həm də beynəlxalq ictimaiyyətə ünvanlanmışdı. Dövlət başçısının "Biz qayıtmışıq və əbədi buradayıq" mesajı strateji və ideoloji baxımdan olduqca güclü bir mövqeni ifadə edir. Bu, həm də Ermənistan və onu dəstəkləyən dairələrə açıq bir siqnaldır: Qarabağ artıq münaqişə bölgəsi deyil, inkişaf və mədəniyyət məkanına çevrilir.

Ağdam Muğam Mərkəzi yalnız musiqiçilərin çıxış etdiyi bir səhnə deyil. Bu bina simvoldur – dağıdılmış şəhərin qəlbində tikilən bir mədəniyyət abidəsi. Onun açılışı Azərbaycan xalqının mənəvi qələbəsinin təcəssümüdür.

Ziyarət həm də dövlətin mədəniyyətə verdiyi dəyərin göstəricisidir. Çünki mədəniyyət – xüsusilə də muğam kimi milli irsimizin əsas sütunu olan sənət sahələri – yalnız qorunmaqla yox, həm də yaşadılmaqla gələcəyə ötürülə bilər. Bu baxımdan Muğam Mərkəzinin Ağdamda fəaliyyətə başlaması gələcək nəsillər üçün canlı tarix dərsi olacaq.

Prezident İlham Əliyevin bu səfəri həm də 44 günlük müharibədən sonra Qarabağda yeni həyatın qurulmasına rəhbərlik edən siyasi iradənin ifadəsidir. Dövlət başçısının dəfələrlə vurğuladığı kimi, azad edilmiş ərazilərdə həyat yalnız fiziki deyil, ideoloji, tarixi və mənəvi əsaslar üzərində qurulmalıdır. Bu ideyanın praktik təzahürü məhz bu səfər və açılışla öz əksini tapır.

Hazırda Azərbaycan özünün ən güclü dönəmini yaşayır. Bu güc yalnız ordu gücü ilə deyil, mədəni və ideoloji üstünlüklə də təsdiqlənir. Ağdam Muğam Mərkəzi bu mənada həm bir nəticə, həm də bir başlanğıcdır – keçmişin dərsləri ilə gələcəyə inamın vəhdətidir.

Azərbaycanın regionda yaratdığı yeni reallıqlar yalnız hərbi-siyasi deyil, mədəniyyət və ideoloji müstəvidə də öz təsirini göstərməkdədir. Qarabağ bu gün təkcə yenidən qurulmur, həm də mənəvi olaraq bərpa olunur. Bu isə yalnız möhkəm siyasi iradə və milli birliklə mümkündür.

Azərbaycanın siyasi strategiyasında mədəniyyətin mərkəzi yer tutduğunun ən bariz nümunəsi kimi Prezidentin Ağdam Muğam Mərkəzinə etdiyi ziyarət yadda qalacaq. Bu, bir dövlətin öz mədəniyyətinə, tarixinə və xalqına olan hörmətinin göstəricisidir. Muğamın Ağdamdan yüksələn səsi, əslində, Azərbaycanın milli iradəsinin səsidir.

Bu səfər eyni zamanda sübut edir ki, Qarabağa qayıdış  həm də mənəvi və ideoloji bir dönüşdür. Artıq Azərbaycan xalqı təkcə torpaqlarına deyil, ruhuna da qayıdır.

Azərbaycanın bu mənəvi və siyasi qayıdışı, əslində, onun beynəlxalq aləmdə artan nüfuzu ilə üst-üstə düşür. Qarabağda həyata keçirilən quruculuq və mədəniyyət siyasəti dünyanın diqqətini çəkən nümunəvi bir modelə çevrilməkdədir. Müharibədən çıxmış bir xalqın bu qədər sürətlə bərpa və inkişaf prosesinə girməsi müasir tarixdə nadir hallardandır. Azərbaycanın yanaşması bir çox ölkələr üçün post-münaqişə cəmiyyətlərinin dirçəlişi baxımından örnək kimi öyrənilə bilər. Mədəniyyətin bu qədər strateji səviyyəyə yüksəldilməsi, həm dövlət idarəçiliyi, həm də milli birliyin təşviqi baxımından nüfuzedici modeldir. Dünya artıq Azərbaycanı yalnız enerji ölkəsi deyil, həm də mədəniyyət ixracatçısı kimi tanımağa başlayır. Bu isə Azərbaycanın yumşaq güc strategiyasının real nəticələr verdiyini sübut edir.

Azərbaycan öz tarixi missiyasını təkcə regionda deyil, bütün Avrasiya məkanında uğurla yerinə yetirir. Onun iqtisadi yüksəlişi, təhlükəsizlik sahəsindəki mövqeyi və beynəlxalq layihələrdəki liderliyi mədəniyyət sahəsində atılan addımlarla tamamlanır. Mədəniyyətin siyasətə inteqrasiyası Azərbaycanın yeni dövr üçün yaratdığı mühüm strateji kodlardan biridir. 

 Ağdam Muğam Mərkəzində səslənən muğam əslində dünyanın sülh, sabitlik və irs uğrunda səslənən çağırışıdır.

Azərbaycanın bu uğurlu modeli BMT və sair qurumların da diqqətini cəlb etməyə başlayıb. Xüsusilə post-münaqişə bərpa və yenidənqurma modelləri arasında Azərbaycanın təcrübəsi artıq beynəlxalq forumlarda təqdim edilir. Bu, həm Azərbaycanın daxili siyasətinin, həm də xarici siyasətdəki reputasiyasının gücləndirilməsi baxımından mühüm əhəmiyyətə malikdir. Azərbaycanda mədəniyyətin vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasında oynadığı rol da bu prosesə əlavə güc qatır.

Nəticə etibarilə Ağdam Muğam Mərkəzindən yüksələn səs sadəcə musiqi deyil, bu, Azərbaycanın ruhunun, iradəsinin və dünyaya verdiyi mühüm mesajın səsidir.

Azərbaycan muğamı xalqımızın musiqi mədəniyyətinin ən dəyərli və təkrarolunmaz nümunələrindən biridir. Bu musiqi janrı yalnız bir sənət forması olmaqla kifayətlənmir, həm də bir çox mədəni təbəqənin, həyatın və duyğuların əks-sədasıdır. Muğamın gücü isə çox sadə, amma dərindən gələn bir qüvvətdir – ruhu zənginləşdirən, insanı dərin düşüncələrə sövq edən və onun daxili aləmini üzə çıxaran bir təsirə malikdir.

Muğamın gücü, həm də onun qeyri-adi dərindən ifa tərzindədir. Müğənnilər və musiqiçilər hər bir notu bədənləri və ruhları ilə birləşdirərək ifa edirlər. Bu da onu yalnız bir musiqi növü kimi deyil, həm də bir əhval-ruhiyyə, bir həyat tərzi kimi dərk etməyimizə imkan yaradır. Bu musiqi forması dövrlər və məkanlar arasındakı sərhədləri aşaraq həmçinin insanın əxlaqi və emosional vəziyyətini əks etdirən bir gücə sahibdir.

Ən vacib məsələlərdən biri, muğamın sosial və mədəni roludur. Bu musiqi janrı bir yandan Azərbaycanın milli kimliyini formalaşdırmaqda, digər tərəfdən isə xalqın birliyini təmin etməkdə böyük rol oynamışdır. Muğamın ifası ilə həm müasir dövrün, həm də keçmişin təcrübələri, düşüncə tərzləri və həyat fəlsəfəsi birləşir və nəticədə bu, həm müstəqillik, həm də cəmiyyətin inkişafı baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Bununla yanaşı, Azərbaycan muğamının gücünü və əhəmiyyətini təhlil edərkən onun təhsildə və gənc nəslin formalaşmasında oynadığı rolu unutmamalıyıq. Muğamın ifa edilməsi gənc nəsil üçün sadəcə musiqi deyil, bir mədəni təlimdir. 

Azərbaycan muğamı yalnız musiqi alətləri ilə ifadə edilmir, o, həm də hər bir ifaçının və dinləyicisinin iç dünyasında yaşanır. Bu, bir növ milli əxlaq, vicdan və təfəkkürün öz təzahürüdür. O, insanı özünün daha yüksək mənəvi səviyyələrinə doğru aparan, onu daha dərin düşünməyə təşviq edən bir gücə malikdir.

Azərbaycan muğamı bir mədəniyyətin gücünü, xalqın ruhunu, təcrübəsini və gələcəyə olan baxışını əks etdirən bir fenomen olaraq qalacaq.

Tural İsmayılov

STM-in sektor müdiri