Xankəndidə iqtisadi diplomatiyanın səsi

Xankəndidə keçirilən İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) 17-ci Zirvə Görüşü Azərbaycan üçün sadəcə diplomatik tədbir deyil – bu, geosiyasi mesajdır. İllərlə işğal altında qalmış bir ərazidə beynəlxalq zirvənin təşkili Bakının bölgədə yaratdığı yeni reallığın beynəlxalq leqitimlik qazandığını sübut edir. Bu görüş Azərbaycanın postmünaqişə dövründə əldə etdiyi uğurların zirvə nöqtəsidir. İƏT-ə üzv dövlətlərin ali rəhbərlərinin Xankəndiyə səfəri işğaldan azad olunmuş ərazilərin təhlükəsiz, sabit və inkişaf potensiallı bölgələrə çevrildiyini təsdiqləyir.

Azərbaycan bu zirvə ilə həm də regional liderlik iddiasını faktiki addımlarla nümayiş etdirir. İƏT çərçivəsində enerji, nəqliyyat, ticarət və logistika məsələləri müzakirə olunur, ev sahibi olaraq Azərbaycanın rolu strateji mahiyyət daşıyacaq. Bu, ölkənin Şərq-Qərb və Şimal-Cənub dəhlizlərindəki qovşaq mövqeyini daha da gücləndirir. Eyni zamanda, Xankəndinin seçilməsi təkcə siyasi jest deyil – bu, ədalətin, hüququn və ərazi bütövlüyünün təntənəsidir.

Azərbaycanın bu addımı İƏT-in ruhuna da tam uyğundur – üzv ölkələr arasında iqtisadi inteqrasiya və dayanıqlı inkişaf məqsədlərinə real töhfədir. Bu zirvə həm də diplomatiyanın sahədə həyata keçirilməsi nümunəsidir. İlkin mərhələdə suverenlik bərpa edildi, ardınca isə beynəlxalq tədbirlərlə bu status daha da möhkəmləndi.

Dövlət başçısı İlham Əliyevin siyasi iradəsi bölgənin sosial-iqtisadi inkişaf konsepsiyası ilə üst-üstə düşərək reallığı möhkəmləndirir.

İƏT üzvlərinin rəhbərləri bu səfərlə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə siyasi dəstək nümayiş etdirir. Bu həm də Ermənistanın 30 illik işğalçılıq siyasətinə beynəlxalq cavabdır. Xankəndidə keçirilən Zirvə Görüşü status-kvonun dəyişdiyini açıq şəkildə göstərir. Bu, qlobal güclərin də nəzərindən qaçmır – Azərbaycan artıq beynəlxalq gündəmin fəal oyunçusudur. Ölkə təkcə regional yox, qlobal əhəmiyyətli proseslərin bir hissəsinə çevrilir.

Zirvə görüşü həm də Qarabağın reinteqrasiya prosesinə verdiyi siyasi impulsla əhəmiyyətlidir. Tanınmış liderlərinin Xankəndiyə gəlməsi burada həyatın bərpa olunduğuna dair ən güclü sübutdur. Azərbaycanın postmüharibə diplomatiyası – konstruktiv, təşəbbüskar və inklüzivdir. Bu yanaşma həm müttəfiqlər, həm də neytral tərəflər tərəfindən rəğbətlə qarşılanır. 

Zirvə görüşü işğaldan azad olunan torpaqlarda yeni dövrün – sabitlik və əməkdaşlıq erasının – başlanğıcını simvolizə edir. Xankəndi artıq yalnız keçmişin simvolu deyil – o, gələcəyin də platformasına çevrilir. Beynəlxalq liderlərin iştirakı ilə burada imzalanan hər bir sənəd sülh və tərəqqi naminə atılmış ciddi addım olacaq. Zirvə həm də regionda diplomatik dinamikaların dəyişdiyini göstərir. İndi proseslər Bakının təklif etdiyi formatlar üzərindən inkişaf edir.

Zəngəzur dəhlizi, enerji marşrutları, regional bazarlara çıxış imkanları da gündəmdə olacaq. Bu da Azərbaycanın təkcə ev sahibi yox, həm də təşəbbüskar aktor kimi tanınmasına səbəb olur. İƏT ölkələri üçün Xankəndi zirvəsi postmünaqişə dövrü üçün yeni əməkdaşlıq modelinin əsasını qoyur. Azərbaycanın təqdim etdiyi “qurucu model” – sülh, bərpa və inkişaf üçlüyünə əsaslanır. Bu model regionda sabitliyin və təhlükəsizliyin yeganə real alternativi kimi qəbul edilir.

Zirvə həm də Ermənistan üçün mesajdır – dialoqa açıq olmaq, revanşizmdən əl çəkmək, yeni reallıqla barışmaq. Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzu bu tip tədbirlərlə yalnız artmır, həm də dərinləşir. Qarabağ artıq beynəlxalq tədbirlərin keçirildiyi, investisiya axınının yönəldiyi və reinteqrasiya siyasətinin həyata keçirildiyi əraziyə çevrilib. Xankəndidəki zirvə bunun rəsmi elanıdır. Və bu, Azərbaycanın dövlətçilik tarixində növbəti diplomatik qələbədir.

Zirvə görüşü regional əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi və institusional çərçivələrin gücləndirilməsi baxımından mühüm hadisədir. Belə tədbirlər iştirakçı ölkələr arasında qarşılıqlı asılılıqları artıraraq sabitliyin möhkəmlənməsinə zəmin yaradır. Görüş iqtisadi əlaqələrin şaxələndirilməsi, enerji və nəqliyyat dəhlizlərinin koordinasiyası üçün strateji platformadır. Tərəfdaş ölkələr arasında ticarət balansının qorunması və yeni investisiya imkanlarının araşdırılması baxımından bu format effektivdir. Zirvə çərçivəsində qəbul edilən qərarlar regiondaxili sinerjinin yüksəldilməsinə və ortaq iqtisadi inkişaf hədəflərinə xidmət edir.

Beynəlxalq əməkdaşlıq müstəvisində belə toplantılar siyasi dialoqun intensivliyini artırır və qarşılıqlı etimadı gücləndirir. Bu cür zirvələr həm də qlobal güclər qarşısında regional təşkilatların özünü ifadə etməsinə imkan yaradır. Yüksək səviyyəli iştirak prosesin legitimliyini və uzunmüddətli davamlılığını təmin edən əsas faktorlardandır. Yeni çağırışlar fonunda regional inteqrasiyanın bu cür zirvələrlə dəstəklənməsi ümumi siyasi sabitliyə töhfə verir. Belə tədbirlər yalnız iqtisadi koordinasiyanı deyil, həm də siyasi iradəni ifadə edən vacib diplomatik aktlardır.